Dilimizde sözcükler isim soylu ve fiil soylu olmak üzere iki grupta incelenir. Bunlar: İsim soylu sözcükler (isim (ad), sıfat (ön ad), zamir (adıl), zarf (belirteç), edat (ilgeç), bağlaç, ünlem) ve fiil (eylem) soylu sözcüklerdir.
İsimler varlıkları karşılayan sözcüklerdir. Fiiller ise varlıkların yaptığı iş, oluş ve durumu bildiren sözcüklerdir. Biz bu yazımızda eylem bildiren sözcükler hakkında bilgi vereceğiz.
Eylem Bildiren Sözcükler
Bir işi oluşu ya da durumu bildiren kelimelere eylem (fiil) denir. Eylem (fiil) bildiren sözcüklerin köküne -mek, -mak ekleri getirilir. Eylem, varlıkların durumlarını, oluşlarını, kılışlarını kişi ve zamana bağlı olarak bildirirler. Ayrıca eylem bildiren sözcüklerin olumsuzu yapılabilir. Yani fiil köküne -me, -me olumsuzluk eki getirilebilir.
Örnekler:
- Betül meyve yemeyi çok sever. (olumsuzu-sevmez)
- Arkadaşım bisiklet sürmek için parka gitti. (olumsuzu-gitmedi)
- Yılbaşı gelmeden aşı bulunacak. (olumsuzu-bulunmayacak)
Eylemler hareket, kişi ve zaman öğelerinden herhangi birini bildirebilir. Bazen yüklem ile fiil (eylem) birbirine karıştırılabilir. Yüklem, cümle içerisinde öznenin yaptığı iş ya da oluşu bildirir. Cümlenin temel ögelerinden biridir. Hem isim soylu hem de fiil soylu sözcükler yüklem olabilir.
Eylemler aynı zamanda bulunduğu cümlede zaman bildirirler. Aldığı eklerle hareketin, durumun gerçekleştiği zamanı bildirebilirler.
Örnekler:
- Arkadaşım eve geç gelmiş. (geçmiş zaman)
- Ders çalışmak için odasına gidiyor. (şimdiki zaman)
- Pazardan mandalina, portakal ve elma alacak. (gelecek zaman)
Eylem Bildiren Sözcüklere Örnekler
- Ayşe yarın okula gidecek. (gitmek)
- Yeni aldığım elbiseme meyve suyu döküldü. (dökmek)
- Babam canlı dersler için tablet aldı. (almak)
- Aşçı patatesleri hızlıca kızarttı. (kızartmak)
- Uzaktan eğitim tüm hızıyla devam ediyor. (etmek)
- Ülkemize gelen turistler, gezdikleri yerleri çok beğeniyor. (beğenmek)
- Cümleye başlarken ilk harf büyük yazılmalıdır. (yazmak)
- Bugün niye ders çalışmadın? (çalışmak)
- Otobüste sesten rahatsız olduğu için kulaklık takardı. (takmak)
- Pandemi sürecinde temizliğe oldukça dikkat etmeliyiz. (etmek)
- Şairler arasında en çok Mehmet Akif’i okuyorum. (okumak)
- Çok çalışarak gelişmiş medeniyetler seviyesine ulaşabiliriz. (ulaşmak)
Kaynak : Eylem (Fiil) – wikipedia.org
