İshal, çoğu insanın dönem dönem yaşadığı yaygın bir durumdur. Karın ağrısı ve kramplarla birlikte gevşek, sulu dışkının günde birkaç defa çıkması durumudur.
Kayısı, karpuz, üzüm, şeftali, kiraz gibi yiyeceklerden kaynaklanan ishal genel olarak birkaç gün içinde kendiliğinden geçer, ancak haftalarca süren şiddetli veya kronik ishal, tıbbi müdahale gerektiren ciddi bir sağlık sorununun işareti olabilir.
Karpuz, Kiraz ve Hatta Üzüm İshale Neden Olabilir
Bazı yiyecekleri gereğinden fazla yediğinizde de ishal olabilirsiniz. Mesela kiraz, kayısı, şeftali ishal yapabilir. Çok fazla yenildiğinde karpuz ishal yapabilir. Belki fazla duymasanız da üzüm ishal yapan yiyecekler arasındadır.
Diyabet, çölyak hastalığı, huzursuz bağırsak sendromu, hipertiroidizm, iltihaplı bağırsak hastalığı, kronik pankreatit ve Addison hastalığı gibi bazı sağlık koşulları da ishale neden olabilir.
Şiddetli ishal, ciddi bir hastalığınız olduğu anlamına gelebilir. Belirtileriniz geçmezse veya günlük aktivitelerinizi yapmanıza engel oluyorsa, doktorunuzla görüşün. İshale neyin sebep olduğunu bulmak bazen zor olabilir.
Arkadaşınız veya Aileniz İshalse Temizliğe Dikkat Edin
Çeşitli durumlar ishale neden olabilir. Yiyecek ve içeceklerde yer alan bakteri, virüs veya parazitlerle temas, antibiyotikler gibi ilaçlara reaksiyonlar, gıda zehirlenmesi ve gıda intoleransı ishalin nedenlerinden bazılarıdır. Bunların dışında karpuz, üzüm, kiraz, kayısı gibi meyvelerin fazla tüketilmesi de ishal sebepleri arasında yer alır.
İshal, dışkılarınız gevşek, akıcı veya tamamen sulu olduğunda ortaya çıkar. İshal çoğu zaman sağlığınıza zarar vermese de, sık sık ishal geçirmek dehidrasyona (sıvı kaybı) neden olabilir. Bu durum genellikle virüslerden veya bakteriyel enfeksiyonlardan kaynaklanır.
İshal, antibiyotik almanın neden olduğu mide tahrişine veya belirli yiyeceklere karşı tolerans göstermemeye bağlı olarak da ortaya çıkabilir. Süt ürünlerinde bulunan şekerleri sindirmekte zorlandığınızda ortaya çıkan bir durum olan laktoz intoleransı, ishalin yaygın bir nedenidir.
En Büyük Belirtisi : Ani Tuvalet İhtiyacı
Her kişide ishal belirtileri değişebilir. Ancak en sık görülen şikayetler genel olarak şunlardır:
- Karın krampları,
- Sıvı dışkı,
- Karın ağrısı,
- Şişkinlik,
- Mide bulantısı (kusma),
- Acil tuvalete gitme ihtiyacı,
- Ateş,
- Kanlı dışkılar,
- Vücut sıvılarının kaybı (dehidrasyon),
- Dışkı sızıntısı ve bağırsaklarınızı kontrol edememe (idrar kaçırma).
Dehidrasyon (sıvı kaybı), ishalin ciddi bir yan etkisidir. Belirtiler şunlardır:
- Susamış hissetmek,
- Sık idrara çıkmamak,
- Kuru cilde, ağız kuruluğuna ve kuru burun deliklerine sahip olmak,
- Çok yorgun hissetmek,
- Bayılabileceğinizi hissetmek (baş dönmesi),
- Baş ağrısı,
- Hızlı kalp atışı.
İshal Yapan Yiyecekler
İshal, zaman zaman herkesin başına gelen yaygın bir sorundur. Genellikle vücudun bakteri veya virüsten kurtulmaya çalışma şeklidir. Ancak bazı yiyecekler de ishal nöbetlerini tetikleyebilir.
Bazı insanlar için, özellikle huzursuz bağırsak sendromu (IBS), Crohn hastalığı veya çölyak hastalığı olanlar için, bazı yiyecekler bağırsakları tahriş edebilir ve ishale yol açabilir. Aşağıdaki yiyecek ve içecekler ishal olma olasılığınızı artırabilir:
- Alkol,
- Soda, çay, kahve ve çikolatadaki kafein,
- Nikotin,
- Fasulye, brokoli ve elma gibi gaza neden olan yiyecekler,
- Baharatlı yiyecekler,
- Kayısı, karpuz, kavun, kiraz, kayısı, şeftali ve üzüm gibi yiyeceklerin fazla tüketilmesi ya da bir arada yenilmesi,
- Portakal, mandalina, limon gibi asit oranı yüksek yiyecekler,
- Pastırma, sosis, tereyağı, sıvı yağlar ve yağda kızartılmış yiyecekler,
- Süt ürünleri ise özellikle laktoz intoleransı olan kişiler için ishal nedenidir.
Bazı insanlar ekmeklerde, makarnalarda ve diğer unlu mamullerde bulunan bir protein olan glütene karşı hassastır ve ishalden kabızlığa kadar çeşitli belirtilere neden olabilir. Belirtilerinize belirli yiyeceklerin neden olabileceğinden şüpheleniyorsanız, bunları teker teker beslenmenizden çıkarmayı deneyin.
İshali Ne Keser?
İshal yaşarken, birçok uzman elinizden geldiğince katı yiyecekler yemenizi önerir. Durumdan rahatsız olduğunuzda, gün boyunca küçük, hafif öğünler yemeniz önerilir. Tuzlu yiyecekler ishal diyeti için iyi bir seçenektir. Diğer iyi gelen yiyecekler şunlardır:
- muz
- pirinç
- çorba
- haşlanmış sebzeler
- mercimek
- ekmek
- elma
- keçi boynuzu
- peynir
Kaybettiğiniz besinleri yenilemeniz gerekir. Düzenli olarak su yudumlamak hayati önem taşırken, ishal sonucunda kaybedilen şeker, tuz ve potasyumun yerini alan sıvıları tüketmek önemlidir. Bu sıvılar, et suyu, meyve suyu, çorbalar ve bitki çayları olabilir.
Tehlikeli İshalin Belirtileri
Şiddetli ishal, bir günde (24 saat) 10’dan fazla gevşek, sulu dışkının olması anlamına gelir. Bazen bu durum tehlikeli bir hal alabilir. Tehlikeli ishalin belirtileri şunlardır:
- İki günden uzun süren ishalin devam etmesi
- Sıvı kaybı belirtileri yaşanması
- Ağızda yaralar oluşması
- Şiddetli mide veya rektal ağrı
- İshalin kanlı ve siyah olması
- Dışkıda iltihap görülmesi
Evet, leblebi ishal yapan yaz meyvelerine karşı koruma sağlar.
Gazlı ve şekerli bir içecek olan kola ishale karşı koruma sağlamaz. Aksine ishali tetikleyebilir. Ancak asidi kaçmış kola benzeri içecekler susuzluğu giderdiği için ishale iyi gelir.
Kaynaklar : İshal belirtileri ve tedavisi (medicalpark.com.tr), İshal Nasıl Geçer (medicana.com.tr), İshali Ne Keser (npistanbul.com)